Ukrayna Kömür Havzaları

Ukrayna Kömür Havzaları

Ukrayna yeraltı ve yerüstü kaynakları bakımından zengin bir ülkedir. Tarıma çok uygun topraklarından dolayı, arazisinin %65’inden fazlası tarıma açılmıştır. Yeraltı kaynakları konusunda en zengin olduğu madenler demir cevheri ve kömürdür. Ukrayna, 16 milyar tonun üzerinde maden kömürü rezervleriyle, dünyadaki rezervlerin yaklaşık %3’ne sahiptir. Ukrayna maden kömürü ve linyit rezervleriyle Avrupa’nın Rusya’dan sonra en zengin ülkesidir. Ülkedeki yıllık maden kömürü üretimi ise 80 milyon ton civarındadır. Bu üretim miktarıyla Avrupa’da Rusya ve Polonya’dan sonra üçüncüdür.
Ülkedeki en önemli kömür havzası Donbass (Donets) havzasıdır. Bu havza Don ırmağının kolu durumundaki Donec ırmağının aşağı yatağında oluşturduğu geniş bir büklümün güney ve güneybatısında kalır.
Havza doğu batı yönünde yaklaşık 300 km, kuzey güney yönünde 100 km genişliktedir. Havzadaki işletme bölgesinin alanı 23 bin kilometrekareyi aşar. Sahadaki kömürlerin çok büyük kısmı Karbonifer ve Permien dönemlere aittir. Rezervlerin yaklaşık yarısı antrasittir ve bu yönüyle Avrupa’nın en büyük antrasit rezerv alanı olarak bilinir. Havza Tersier’de orojenik hareketlere maruz kaldığından, bazı kesimlerinde kırılmalar meydana gelmiş ve kömür yatakları yer yer devamlılığını kaybetmiştir.
Havza’da yaklaşık 50 milyar tonu çıkarılabilir olmak üzere toplam 90-100 milyar tonluk bir rezerv olduğunu söyleyenler de vardır. Bu rezerviyle Donbass Avrupa’nın en büyük kömür havzası özelliğini gösterir. Zaten Ukrayna bağımsız olana kadar, Eski Sovyetler Birliği’nin en büyük havzası idi. Bugün havza alanının sadece % 15’lik kısmı Rusya Federasyonu’nda kalmıştır.
Donbass havzası kömür yatakları, 1700’lü yıllarda keşfedilmiştir. Ancak üretime başlanması 1869 yılında demiryolu hattının Moskova’dan buraya ulaştırılması ile olmuştur. Sibirya ve Urallarda zengin kömür yataklar işletmeye açılmış olmakla birlikte, Sovyetler Birliği 1990’lı yıllara kadar taşkömürü üretiminin % 30-35 gibi yüksek bir payını bu havzadan çıkarıyor ve havzanın yıllık kömür üretimi 150-200 milyon ton arasında değişiyordu.
Saha kömür rezervlerinden dolayı Avrupa’nın en büyük sanayi bölgelerinden biri durumundadır. Demir çelik sanayii başta olmak üzere birçok sanayi kolu gelişmiştir. Aynı şekilde sahanın yaklaşık 300 km batısında işletilmekte olan yine Avrupa’nın en büyük demir cevheri yataklarının da bulunması bu gelişmede önemli bir pay sahibidir. Bu iki havza birbirine demiryolu hatlarıyla bağlı olup, karşılıklı olarak kömür ve maden cevheri taşınmaktadır.
Ülkede aynı zamanda zengin linyit yatakları da bulunmaktadır. 18 Milyar tona yaklaşan rezerviyle dünya toplam linyit rezervlerinin % 4.2’sine sahiptir ve en fazla rezerve sahip olan 5. ülke durumundadır.