Boa yılanları eşeysiz üreyebiliyor!

Dişi yılanlar, erkeğe ihtiyaç duymadan yavrulayabilir mi? Eşeysiz üremenin çok hücreli canlılardaki son örneği, “boa yılanları“…

North Carolina State University tarafından elde edilen yeni bulgular, sürüngenlerin üremesine ait teorileri alt üst edecek kadar çarpıcı. Çünkü, yapılan keşif, boa yılanlarının cinsel ilişki geçirmeden de çoğalabileceğini gösteriyor. Bu yolla dünyaya gelen yavrular ise, sıradışı genomları ile, yapılan keşfi daha da ilginç hale getiriyor.

Erkeğe ihtiyaç duymayan “süper anne” yılanın yavrularının hepsi de dişi. Genomik katkının tümü anneden geldiği için, anne yılanın resesif renk mutasyonları da tüm yavru yılanlarda görülüyor.

Keşfi gerçekleştiren takımın başındaki Dr. Warren Booth, literatürde parthenogenesis olarak bilinen eşeysiz üremenin, boa yılanlarında ilk defa gözlendiğini belirtiyor. Booth, elde ettikleri bilgiler ışığında, başta boa yılanı gibi ilkel yılan türleri olmak üzere, sürüngenlerin üremesi üzerine yapılan araştırmaların artması gerektiğini ekliyor.

Yılan genomu, bazı noktalarda, memeli genomundan farklılık gösterir. Erkek yılanlar iki adet Zcinsiyet kromozomu içerir. Öte yandan dişi yılanlar bir Z bir de W kromozomu taşır.

Eşeysiz üreyen bu yılanların, yavruları da oldukça ilgi çekici genomik özellik gösteriyor. Öyle ki, anne yılanın meydana getirdiği dişi yavrular normalde Z ve W kromozomlarına sahip olması gerekirken, iki adet W kromozomu içeriyor. Booth, böyle bir durumun daha önce hiç görülmediğini, görülmesinin de imkansız olarak düşünüldüğünü belirtiyor.

Araştırmaya konu olan “süper anne“nin daha önce, erkek yılanlarla doğal yollarla yavruladığı, eşeyli üreme yaptığı biliniyor. Daha sonra zamanlarda, dişi yılanın eşeysiz üremeye geçmesinde, çevre faktörlerinin rolü olduğunu düşündürüyor. Çevre stresinin bazı balıklarda ve hayvanlarda eşeysiz üremeye yol açtığı biliniyor. Ancak, Booth, Boa yılanlarının bu “özel” yavrulama sırasında, çevre faktör  ve streslerinin değişmediğini belirtiyor.

Aynı annenin eşeyli (solda) ve eşeysiz (sağda) olarak dünyaya getirdiği yavrular

Booth, her iki üreme yönteminin de evrimsel açıdan yılanlara avantaj getirebileceğini düşünüyor. Dişi Boa yılanları, çevrede uygun erkek yılanlar yoksa, üretimi pahalı olan yumurtaları boşa harcamamak amacıyla, kendi klonunu yaratıyor olabilir. Uygun bir eş bulduğunda ise, tekrar eşeyli üremeye dönebiliyor olabilir.

Elde edilen WW yavrular birkaç yıl içinde cinsel olgunluğa erişecek. Bu süreç sırasında, yoğun gözlem altında tutulacak ve bu özel yavruların bir erkekle yavru getirip getirmeyeceği gözlenecek. WW kromozomuna sahip olan bu yavruların, büyüdüklerinde eşeyli mi yoksa eşeysiz mi üreyecekleri ise büyük merak konusu.

Kaynak:biyorss
Girl power: Female boa constrictor doesn’t need a male / Physorg