Sultan Abdülhamid'in Deli Paşası: MÜŞİR DELİ FUAT PAŞA

Müşir Hasan Paşa'nın oğlu olarak 1835'de Mısır'da dünyaya gelmiştir. Çerkes Asıllı olan Fuat Paşa cesareti ve kazandığı başarılardan dolayı Elena kahramanı Müşir Deli Fuat Paşa diye anılırdı.(1835-1931).Mısır ordusunda Albaylığa kadar yükselmiş.1869'da İstanbul'a gelmiş.1972 yılında orduda Liva rütbesine yükselmiştir.Elena Muharebesinde Ruslara karşı başarılı olmuştur.


Sultan Abdülhamid'in en sadık adamlarındandı.Padişahın yakınındaki paşalar ve Sadrazam Kamil Paşa düşman olarak bellemişti Deli Fuat Paşayı.Ne yapıp edip Padişah'a kötü göstermelilerdi. Sultan Hamid o kadar severdi ki Fuat Paşayı bi şikayet geldiği zaman "dokunmayın benim delime" diye sitemde bulunurdu.Sonraları jurnallerin şikayetlerin ardı arkası kesilmedi Sadrazam Kamil Paşa ve ayak takımı çok çeşitli oyunlarla Sultan Abdülhamid'in Delisinden şüphe etmesini sağladılar. Yıldız Sarayına getirilerek Necip Fazıl Kısakürek'in dedesi olarak bildiğimiz Hilmi Efendi ve iki kişi tarafından sorgulandı.Sultan Abdülhamid Han ilk jurnallerde suikast durumlarını sorduğunda Fuat Paşa; "ben ki Elena kahramanı Müşir Deli Fuat Paşayım" diye cevap vermiştir.

Çok cesaretli bir cengaver olan Fuat Paşa uzun boylu ve kuvvetlidir.Hiddetli ve korkutucu ses tonuyla her zaman karşısındaki kişiyi görünüşüyle etkilemiştir.Tek isteği Padişahı efendisinin sağlık ve sıhhatidir.Padişahın en sadık bendelerindendir.

Sultan Abdülhamid Han'a gelen jurnallerin ardı arkası kesilmediği için ve Yıldız Sarayındaki yargılamasında kendini pek de savunmadığından Müşir Deli Fuat Paşa 1902 yılında Şam'a sürgüne gönderildi.Sürgünde geçirdiği 6 yıllık zamanda gazetelerden Padişah efendisinin sağlığını devletin durumunu sürekli takip etmiştir.

1908 yılında Meşrutiyetin ilanı ile İstanbul'a geri dönmüştür. Ayan Azalığı'na getirildi. "Çerkes İttihad ve Teavün Cemiyeti"nin kurucuları arasında bulundu. Birinci Dünya Savaşı yıllarında Çerkes göçmenlerince kurulan "Kafkasya Komitesi" ve "Türkiye'de Şimali Kafkasya Siyasi Muhacirleri Komitesi" adlı örgütlerde Kuzey Kafkasya'nın bağımsızlığı gayesine yönelik çalışmalarda bulundu. Anadolu hareketini destekledi.. Kurtuluş Savaşı sırasında Sivas Kongresi kararlarını Saray’a kabul ettirip Damat Ferit Hükûmeti’nin düşmesinde önemli rol oynadı.Kurtuluş Savaşını destekleyenlerdendi.

1931 yılında 96 yaşındayken Boğaziçindeki sahibi olduğu Fuat Paşa yalısında hayata gözlerini yumdu ve Eyüp Mezalığında ebedi istirahgahına defnedildi.