İnternetten Hızlı Araştırma Yapma Yöntemleri

İnternet'te arama yaparken dikkat etmeniz gereken birçok nokta bulunmaktadir ancak öncelikli olarak kullanılan arama motoru ve arama esnasında kullanılan kelimeler önemlidir.

            Aramalarda başarısız olunmasının en önemli sebebi arama motorlarinin yanlış kullanımıdır. Arama yaparken dikkat edilmesi gereken noktalar aşağıdaki gibidir:

            Arama sonucunda istenilen sonuçlara ulaşılamıyorsa yazılan anahtar kelimenin doğruluğu denetlenmelidir. Eksik ya da fazla harf girmek, harflerin yerini karıştırmak sonuçları etkilemektedir.

            Arama kelimeleri eklerden arındırılmalıdır: Ör: "araştırmalar" yerine "araştırma".

            Arama sonuçları fazla sayıda site içerdiğinde arama yeni kelimelerle daraltılmalıdır.

            Ör: "oşinografi" yerine "fiziksel oşinografi"

            Arama kelimelerinin arasına noktalama işareti koyma ise hiçbir işe yaramamaktadır. Arama kelimelerinin arasında sadece boşluk bırakılmalı ya da arama operatörlerinden ( + , " ") gerekeni koyulmalıdır.

            Arama kutusuna yazılan kelime olası ekleriyle birlikte çıkmaktadır. "araştırma" kelimesi kullanarak yapılan arama, içinde "araştırmacı, araştırmalar, araştırmacılar, araştırmada..." gibi kelimelerin geçtiği siteleri de görüntüleyecektir. Bu nedenle ilgilenilen konuyu tam olarak ifade eden kelimeler anahtar kelime olarak seçilmelidir.

            Aramaya başlamadan önce araştırılan konuyu ifade edebilen birbirinden farklı bütün

kelimeler bir yere not edilmeli ve hepsi ayrı ayrı denenmelidir. Bunlar es anlamlı kelimeler

olabileceği gibi argo kelimeler veya kısaltmalar da olabilmektedir. Örneğin "merkezi işlem birimi" tanımı yerine "işlemci" gibi.

            Her arama motorunun arama özellikleri farklılıklar göstermektedir. Bu farklılıkları ve

arama motorunun desteklediği özelliklere arama motorunun Help (Yardim) sayfalarından

ulaşabilmektedir.

            Kullanılan arama motorlarinin varsa Detaylı Arama (Advanced Search) seçeneği

kullanılmalıdır. Böylece daha iyi sonuçlar alınabilmektedir. Daha az ama daha rafine sonuçlar

hedeflenmektedir.

            Arama Motorları İle Taramada Önemli Hususlar

•       İngilizce içerikler için çoğul kullanılmalıdır. (“oceans”)

•       Türkçe içerikler için hem tekil hem çoğul kullanılmalıdır. (“balık”,”balıklar”)

•       Sözcükler çeşitlendirilmelidir. (“oşinografi”, “oseonoloji”, “deniz bilimi”, “okyanus bilimi”)

•       Değişik biçimler kullanılmalıdır. (“diet”, “diyyet”, “rejim”)

•       Güçlü kombinasyonlar kullanılmalıdır.(“deniz ürünleri”, “su ürünleri”, “deniz ve tatlı su ürünleri”)

•       Hedefe uygun arama yapılmalıdır. (edu, tr)

•       Türkçe karakterler dikkat edilmelidir. (ç,ş,i,ü,ğ,ö)

•       Noktalama işaretlerinde değişiklik yapılmalıdır. (“Karadeniz’in ”,”Karadenizin”)

•       Kısaltmaları açık isimleri ile kullanılmalıdır. (“SDBF”, “Sürmene Deniz Bilimleri Fakültesi”)

•       Anahtar kelimelerin yerini değiştirilmelidir. (“Araştırma yöntemleri”,”yöntemleri araştırma”)

•       Kelimenin eklerini değiştirin (“Araştırmanın yöntemleri”, “Araştırma yöntemleri”, “Araştırma yöntem”)

Arama Motorları ile Gelişmiş Arama

            Gelişmiş Arama menülerinin kullanımı ile hangi kelimelerin dahil edilebileceğini, hangi kelimelerin hariç tutulabileceği, hangi site içinde aramanın yapılabileceği, dosya türü ve

dokümanın dili gibi birçok detay girilerek belirlenebilmektedir.

            Gelişmiş Arama Parametreleri

•       Site: Belirli sitelerde arama yapar. (site:edu.tr)

•       Filetype: Dosya tipine göre (filetype:pdf) Örnek : “araştırma yöntemleri” filetype:pdf

•       Ext: Dosya uzantısına göre (ext:xls)

•       Link: Bu sayfaya link veren adresleri listeler.(link:www.ktu.edu.tr)

•       Cache: Zamanla erişimden kaldırılmış bilgileri arar.

•       Define: Terim arar.(define:e-learning)

•       Patent: Patent numarasına göre arar.

      Semboller:

–        (-) olumsuz işlev görür.

–        (+) olumlu işlev görür.

–        (|) veya anlamında kullanılır.

–        (.) (?) tek karakter yerine kullanılır.

–        (*) birden fazla karakter yerine kullanılır.

–        (“ ”) tamamını arar.

–        (~) eş anlamlıları da arar.

 Bu sembolleri arama yaptığınız terime ilave etmelisiniz. Örneğin bir cümlenin aynen tamamını aramak istiyorsanız yukarıda belirtildiği gibi cümleyi tırnak içine alarak aramalısınız.

            Ayrıca her arama motorunda çalışmayan diğer parametreler ise aşağıdaki gibidir:

                  `-` isaretinin kullanımı:  Hariç olmasını istediğiniz kelimelerin başına `-` eklenmesi.

                  `Image`(resim) anahtar kelimesinin kullanımı:
                  Aranılan fotoğraf ya da şekilin adını girerek.

            Ör: image:fisheries.gif

                  Link` ve `url` anahtar sözcüklerinin kullanımı: `link` anahtar sözcüğü ile birbirine bağlantısı olan sayfalar, `url` anahtar kelimesi ile adreste bulunan spesifik karakterler bulunur.

            Ör: link:egitim-akademisi.blogspot.com

            Bulunan Kaynak Adreslerinin Yorumlanması

            İnternette web taraması yapan kişi adres analizinden biraz anlamalı ve bastan gereksiz

adresleri eleyerek zaman kazanmalıdır. Örneğin bilginin bulunduğu adresin alan (domain) adına bakılarak kurumsal mı yoksa kişisel bir site olup olmadığı incelenmelidir. Bunun için ilk olarak adresteki uzantıya dikkat edilmelidir. Belli başlı uzantılar ve anlamları aşağıdaki gibidir:

            edu:Eğitim kurumu

            com:Ticari

            org:Organizasyon (Ticari olmayan kuruluş)

            mil:Askeri

            net: Ağ (Network)

            Ayni zamanda o dokümanı yazan kişinin özellikleri ve referansları da incelenerek bu konuya ne kadar vakıf olduğu da anlaşılmalıdır.

            Hazır Arama Programları  

            Arama programları, "metasearch" servisi vererek, bir sorguyu ayni anda birçok arama motoruna göndererek tarama yaptırabilme özelliğine sahiptirler. Bu servisler bir sorguyu birden fazla arama motorunda aratabildiği gibi ayrıca elde edilecek olan arama sonuçlarına da farklı yöntemlerle erişebilme kabiliyetine de sahiptir. Sorguda sadece bir kelime girilebildiği gibi, web sayfası (URL) adresi veya sayfa başlığı kriterleri ile de tarama yaptırılabilir. Bu araçların bir baksa özelliği de sorgulanan web sayfalarının indirilmesini (download) sağlayarak internete bağlı olunmadığı zamanlarda da (offline) bu sayfaları inceleme imkanını sağlamasıdır. Bu sebeplerden dolayı her geçen gün bu araçları kullananların sayısı artmaktadır.

            Aşağıda bu araçlardan kısaca bahsedilmektedir. Bu araçların deneme versiyonları internet üzerinden temin edinilebilir. Bu programlar Microsoft Windows işletim sistemi üzerinde çalışabilmektedir. Başlıca programlar aşağıdaki gibidir:

            BullsEye: Profesyonel ve ileri düzey kullanıcılara hitap eden güçlü bir programdır. Haber, is, yazılım ve web tarama gibi birçok alanda tarama yapabilir. Bu programın önemli ve güzel bir özelliği yazılan sorguyu harf harf algılayarak, yazılışı ve okunuşu benzer olan kelimelerin de sonuçlarının görüntülenmesini sağlar.

            Copernic 2001: Kullanımı BullsEye programına göre daha kolaydır. Bu programın arayüzü daha basit ve kullanımı rahattır. Programın ücretsiz versiyonu olan "BASIC"; web, tartisma grubu (newsgroup) ve eposta listesi taramalarında kullanılabilir. Daha özel tarama yaptırmak istenildiğinde "Plus" sürümünün satın alınması gerekmektedir.

            Webferret: Program sadece web taraması yapar, basit ve kolay anlaşılır bir arayüzü vardır. Diğer araçlarda olan sayfa indirme seçeneği yoktur. Program bedavadır ve boyutunun küçük olması (592 Kb) nedeniyle internet üzerinden indirmesi ve kurulması çok kolaydır.

            Konuya Özel Arama Motorları

            http://scholar.google.com : Bilimsel makaleler arasında arama yapar.

            http://www.google.com/dirhp : Konusal kapsam alanına göre arama yapar.

            http://www.google.com/patents : Patent hakkında her şey çizimler, dokümanlar, patent sahibi hakkında bilgi, tarihi, numarası vb. bilgiler verir.

            http://books.google.com/ : Basılı kitaplar içinde arama yapılmasını sağlar. Şimdilik sadece sınırlı sayıda ve İngilizce olan kitapları kapsamaktadır.

            http://catalogs.google.com/ : Yayınevlerinin kataloglarını aramaya ve sayfa sayfa okumaya yarar.

            http://code.google.com/ : Programlama dillerinde kod arar.

            http://news.google.com/ : İngilizce haberleri içerir.

            http://www.google.com/trends : Google’da en çok aranan kelimeleri ve arama istatistiklerini verir.

            http://blogsearch.google.com : Dünya’nın her yerindeki blog sitelerini arar. Haberlerden forumlara kadar oldukça kapsamlı arama sonuçları elde eder. Ancak gereksiz pek çok sonuçla karşılaşılabilinir.

            http://groups.google.com: Google’ın eposta grubu hizmetidir.

            http://images.google.com/: Resim, grafik, fotoğraf ve çizim aramalarında kullanılabilir.

            http://maps.google.com: 100 metre yakına kadar uydu görüntülerine ulaşılabilinir.

            http://docs.google.com: Google’da Word ve Excel çalışmaları yapmak ve aramak için kullanılabilir.

            BENZER KONULARLA UĞRAŞAN KİŞİLERE ULAŞMA YÖNTEMLERİ

            Araştırma yaparken benzer konularla uğrasan kişilerle tanışmak, onlardan bilgi edinmek için aşağıdaki yöntemler kullanılabilir:

            Eposta Listeleri (Mailing List)

            Tartisma Grupları (Newsgroup)

            Sosyal Ağlar ( Twitter, Facebook, LinkedIn)

            BBS, IRC ve diğerleri

            a. Eposta Listeleri (Mailing list)

            Eposta listesi (mailing list), eposta (elektronik posta) mesajlarını ayni gruba üye olmuş çok sayıda insana otomatik olarak göndermenin bir yoludur. Eposta listesine gönderilen bir eposta, eposta listesi sunucusu (server) programı sayesinde otomatik olarak tüm üyelerine yönlendirilir.

            Eposta listeleri bir başlık veya konuya göre organize edilirler. Belirtilen bu baslığa veya konuya ilgi duyan kişiler eposta listesi sunucusuna bir mesaj göndererek listeye üye olurlar. Bundan sonra listeye gönderilen her mesaj da yeni üyeye ulaştırılır.

            Günümüzde bazı internet siteleri, eposta listelerine de hizmet vermektedir. Kendi bünyesinde oluşan liste için belli miktarda bir diski kullanıcı üyelerin hizmetine açmaktadır. Bu diskte kullanıcılar çeşitli dosyalar oluşturup bunları oraya saklayabilmektedir. Böylece o liste ile ilgili bazı bilgileri her kullanıcı bir yerlerden bulup edinme yerine, listenin web sitesine girip oradan temin edilebilmektedir. Ayrıca bu ortamda çeşitli anketlerin oluşturulup sonuçlarının değerlendirilmesi, sohbet oturumlarının açılıp yönetilmesi mümkün olmaktadır. Hatta verilen bütün bu hizmetler sitenin, gönderilen liste mesajlarına eklediği reklamlar sayesinde ücretsiz olarak yapılabilmektedir. Bu sitelere örnek olarak http://groups.google.com  verilebilir.

            Eposta listeleri kullanırken kullanıcıların akılda tutması gerekenler aşağıdaki gibidir:

            Eposta listelerinden her gün çok sayıda mesajın gelebileceği,

            Her mesajı okumanın gerekmediği,

            Toplu gönderme (digest) formatın kullanılabileceği, ama hala büyük bir mesajın okunması gerektiği,

            İstenildiği vakit listeden hemen çıkılabileceği,

            Üyelikle ilgili mesajların yönetsel adrese yollanmaması gerektiği,

            Listeye her yollanılan mesajda kişinin kendisini bastan tanıtan bir kısmın yer alması gerekmediği,

            Bir mesajı cevaplarken, grubun hepsini ilgilendirmeyen bir cevap olması halinde sadece göndericiye cevap olarak iletilmesi gerektiği,

            Üyeliğin bildirildiği ilk mesajda yer alan bazı faydalı bilgiler, adresler bulunmaktadir.

            Üyelikten çıkma isteğiniz, bir süreliğine mesajlarınıza bakamayacağınız için, geçici olarak üyeliğinizin dondurulması gibi istekleriniz için bu adreslerin tutulması gerekmektedir.

            b. Tartisma Grupları (Newsgroups)

            Tartisma listesi, kullanıcılarının ilgili konulardaki mesajları okuyabildikleri ve cevap

yazabildikleri online (çevrimiçi) tartisma alanlarıdır. Basit eposta mesajlarından sonra internetin en eski kısmı ve hala oldukça geniş bant genişliğine sahip alanıdır. Eposta listelerinden üç yönüyle ayrılır:

            Tartisma listesine üye olma zorunluluğu yoktur. Sadece okuyucu bir programınızın ve kullanmak istediğiniz tartisma listesinin adinin bilinmesi yeterlidir. Bütün mesajlar herkese açıktır.

            Haber mesajları kullanıcılara e-mail seklinde gönderilmemektedir. Kullanıcıların mesajları okuyabilmesi için o an aktif olarak tartisma listesinin bulunduğu sunucuya bağlı olması gerekmektedir. Her ne kadar eposta listeleri kullanıcıların adresine mesajların iletilmesini sağladığı için daha çok tercih ediliyorsa da tartisma grubu kullanarak da hangi mesajın ne zaman okunacağının kullanıcıya bırakılması önemli bir artıdır.

            Çoğu zaman tek konu ile ilgili bir eposta listesi bulmak daha zordur. Ayrıca tartisma listeleri bir hiyerarşi yapısı içinde bulunurlar. Fakat bir servis sağlayıcı bilgisayar (server) tarafından desteklenmesi gerekmesi tartisma listelerinin dezavantajıdır.

            Günümüzde http://groups.google.com  dan birçok tartisma listesine ulaşılabilmekte ve listelerde çeşitli kriterlere göre araştırmalar yapılabilmektedir. Ege Üniversitesi'nde http://news.ege.edu.tr adresinde tartisma listeleri hakkında bilgi verilmekte ve Ege Üniversitesi news servisine erişim yöntemleri anlatılmaktadır. Tartisma listelerine web arayüzleri dışında da erişebilmek için çeşitli programlar bulunmaktadir. Outlook gibi eposta alıp vermede kullanılan programlarin birçoğunun tartisma gruplarına erişebilme özellikleri bulunmaktadir. Ayni zamanda telnet ile unix/linux işletim sistemlerine bağlanıldığında pine gibi düz metin bazlı programlar kullanılarak da news iletileri okunabilmektedir. Herhangi news okuyucusu kullanıldığında daha önceden girilen tartisma grupların takibi yapılarak nelerin okunup okunmadığı izlenir. Bazı programlarda kullanıcının belirlediği kriterlere göre bazı mesajların engellenmesi de mümkündür.

            Kullanıcıların bu servisi kullanırken akılda tutması gerekenler aşağıda listelenmiştir:

            Bazı tartisma listeleri oldukça aktiftir. Günde yüzün üzerinde mesaj gelen tartisma listeleri mevcuttur. Bütün mesajların okunması diye bir gereklilik bulunmamaktadır.

            Tartisma listesine gönderilen bütün mesajlar herkes tarafından okunabildiği için kişisel mesajlar gruba geçilmemeli, sadece o kişiye eposta ile gönderilmelidir.

            Kişilerde ortamdaki tartismaya hemen cevap vermek veya yepyeni bir tartisma konusu açmak için eğilimler olabilir. Fakat bu tip bir davranışa girmeden önce son birkaç günlük mesajları tarayıp ortamın havasını koklamak (lurking) ve ona göre yazmak daha iyi olabilmektedir. Bazı gruplarda yeni kullanıcılara, daha önceden oldukça detaylı bir şekilde tartışılmış ve cevaplandırılmış sorular bir "sıkça sorulan sorular" (FAQ, frequently asked questions) bir mesaj olarak gönderilir.

            c. Sosyal Ağlar

           Hepimizin bildiği Facebook ve Twitter gibi sosyal ağlar aracılığı ile çeşitli ilgi alanlarından kişilere ulaşabilmeniz mümkündür.

            d. BBS, IRC ve diğerleri

            BBS (Bulletin Board System), IRC ve benzeri ortamlar daha çok sohbet amaçlı olarak kullanılmaktadır. BBS benzeri sistemler artik yok olmaya yüz tutmuştur. Hatta yok olmuştur diyebiliriz. IRC sohbet odaları üzerinden de ayni konuyla ilgilenen kişilere erişebilmek mümkün olabilmektedir.

  

Bu Çalışma 2010 yılında hazırlanmış olup, ilk defa http://egitim-akademisi.blogspot.com sitesinde yayınlanmak üzere, çalışmanın yazarı tarafından 2013 yılında bu siteye verilmiştir.

Bu metin DMCA tarafından korunmakta olup, alıntı yapmadan yayınlayan siteler kolayca tespit edilerek Google tarafından banlanacak ve site kapatılacaktır. Kaynak göstererek her yerde yayınlanabilir.


Benzer Konular:
Arama Motorlarının Özellikleri Nelerdir?
İnternetteki İlk Faaliyetler
İnternet Terimleri