2 Ağustos 2011 Salı

Ekoloji ve Besin Zinciri Çıkmış Sorular ve Çözümleri

Ekoloji ve Besin Zinciri  ile ilgili Çıkmış Sorular ve Çözümleri:
Ekoloji ve Besin Zinciri konusuna  hakim olmak ve sınavlarda daha çok iyi bir sonuç almanız için sayfamızda Ekoloji ve Besin Zinciri ile ilgili geçmiş yıllarda YGS, LYS, ÖSS, ÖSS-2, ÖYS'de Çıkmış Sorular ve Çözümlerini bir araya getirdik. Derscalisiyorum.com Türkiye'nin En Büyük Eğitim Portalı.


Ekoloji ve Besin Zinciri 


1.


Aşağıdaki grafikte, bir gölde; ışık, sıcaklık, besin tuzları miktarı ve fitoplankton yoğunluğunda mevsimlere göre gerçekleşen değişmeler gösterilmektedir.



Bu grafikteki bilgilere dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisine varılamaz? (Grafikte verilenler dışındaki etkenler dikkate alınmayacaktır.)

A) Fitoplankton yoğunluğunun L – R arasındaki değişimi, besin tuzlarının miktarıyla ilişkilidir.

B) Fitoplankton yoğunluğunun S – V arasındaki azalması, sıcaklıkla ilişkilidir.

C) Işık ve sıcaklık, fitoplankton yoğunluğu için her mevsimde sınırlayıcı olmuştur.

D) İlkbaharda besin rekabeti, fitoplankton yoğunluğunda L – M arasındaki azalmaya neden olmuştur.

E) Sonbaharda besin tuzları miktarının artması, fitoplankton yoğunluğunun R – S arasındaki artışında etkili olmuştur.

2004-ÖSS








1.

Bu ekosistemde, fitoplankton sayısının değişimi üzerinde, besin tuzları, sıcaklık ve ışık miktarı olmak üzere üç farlı faktör etkili olmaktadır. Bunun için, sorunun çözümünde her seçeneği tek tek incelemek daha anlaşılır olacaktır: A şıkkı: Burada L – R arasında besin tuzlarının azalmasına bağlı olarak, fitoplankton sayısının da azaldığı gözlenebilir. Çünkü, gelişmede etkili olan diğer faktörler bu aralıkta artış göstermiştir. B şıkkı: S – V arasında ise, ışık ve besin tuzları yeterli olduğu halde, birey sayısı azalmıştır. Buna ise ortam sıcaklığının azalması neden olmuştur denilebilir. C şıkkı: Işık ve sıcaklığın, populasyon yoğunluğu için her mevsimde sınırlayıcı olduğu söylenemez. Çünkü, başlangıçta sıcaklık ve ışık arttığı halde, fitoplankton sayısında bir miktar azalma meydana gelmiştir. D şıkkı: L – M arasındaki azalmada, ortamdaki besin tuzları miktarının azalması etkili olmuş olabilir. Soruda besin rekabeti denirken bu kastedilmiş olmalıdır. Yoksa, kendileri fotosentez yapabilen fitoplanktonlar organik besin için rekabet etmezler. E şıkkı: Sonbaharda ışık ve sıcaklık çok değişken olmadığı halde, populasyon yoğunluğu artmıştır. Bu artışı ise, besin tuzları miktarının artması sağlamış olabilir.

Cevap – C








2.

Işıklı bir kültür ortamında, glikoz ve oksijenin varlığına ya da yokluğuna göre, bir bakteri türünün gelişimi incelenmiştir. Değiştirilen koşullarda, bakterinin üremesiyle ilgili sonuçlar aşağıdaki tabloda verilmiştir.



Tablodaki bilgilere göre, bu bakteri türü ile ilgili olarak;

I. Heterotrof beslenir.

II. Ototrof beslenir.

III. Oksijenli solunum yapar.

IV. Oksijene gereksinimi yoktur.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız II                  B) Yalnız III                  C) l ve III

D) l ve IV                      E) II ve IV

2003-ÖSS








2.

Tablodaki bilgilere göre belirtilen bakteri türü glikoz bulunmayan ortamda üremesini gerçekleştirememektedir. Bu durum bize bakterinin hazır besin alan yani heterotrof bir tür olduğunu ispatlar.

Bakteri türü hem oksijenli hem de oksijensiz ortamda üreyebilmektedir. Buna göre oksijenden zarar görmeyen, ancak oksijene gereksinimi olmayan bir tür olduğu söylenebilir.

Cevap – D








3.

 

x ve y mikroorganizma türleri, içeriği aynı olan iki besi ortamına ayrı ayrı konmuş ve birey sayıları 1. ve 2. grafikteki gibi değişmiştir. x ve y türleri, içeriği öncekilerin aynı olan bir besi ortamına birlikte konduklarında ise, birey sayılarında 3. grafikteki gibi değişme olmuştur.



Birey sayılarındaki değişmenin 3. grafikteki gibi olmasına,

l. iki türün aynı besin için rekabet etmesi,

II. iki türün ortamdaki yadımlama ürünlerinden farklı etkilenmesi,

III. x in, y nin paraziti olması

durumlarından hangileri neden olabilir?

A) Yalnız l                 B) Yalnız II                 C) Yalnız IIl

D) l ve II                    E) II ve III

2003-ÖSS








3. 

İki türün birlikte yaşaması durumunda birinin birey sayısı artarken, diğerinin azaldığı grafikte gösterilmiştir. Başlangıçta aynı oranda artan birey sayıları, zamanla zıt yönlerde değişme göstermiştir.

Bu durum X türünün, Y türünden daha hızlı üremesi ve ortamdaki besini daha çok tüketmesinden kaynaklanabilir. Yani iki tür arasında aynı besin kaynağı yönüyle rekabet vardır ve bu rekabette X türü üstündür denilebilir.

Tek hücreli canlılara metabolizmaları sonucu bulundukları ortama artık maddeler verirler. Bu maddeler ortamda birikerek organizmanın kendisine zarar verebilir. Bu durumda canlı ortam değiştirerek belirtilen zarardan kendisini koruyabilir. Ancak soruda olduğu gibi sınırlı bir alanda çoğalan ve bu alandan uzaklaşma şansı olmayan canlılarda metabolizma artıkları ölüme neden olabilir. İki türden metabolizma artıklarına daha dayanıklı olan ortamda çoğalırken diğeri azalır.

Bu ilişkide parazitlikten söz edilemez. Çünkü başlangıçta iki organizda da aynı oranda bir artış sağlanmıştır. Eğer parazitlik olsaydı X türünün artmasına bağlı olarak Y türü azalmalıydı.

Cevap – D








4.

Belirli bir bölgedeki orman örtüsü kısa süre içinde tamamen yok olmuştur.

Bu yok oluştan sonra, bu bölgede aşağıdakilerden hangisinin azalması beklenmez?

A) Birincil tüketici sayısının

B) İkincil tüketici sayısının

C) Birim zamanda, birim alandan aşınan toprak miktarının

D) Üretilen serbest oksijen miktarının

E) Toprakta tutulan su miktarının

2002-ÖSS








4.

Orman örtüsünün yok olması, besin üretiminin durmasına veya çok azalmasına neden olur. Bu durumda üreticileri yiyen birincil tüketicilerin ve bu tüketicilerle beslenen ikincil tüketicilerin sayıları azalacaktır.

Orman örtüsünü oluşturan bitkiler fotosentezle besin ve oksijen üretirler. Onların yok olması üretilen serbest oksijenin oranını da azaltır. Bitkiler ihtiyacı olan suyu kökleriyle topraktan aldıklarından, bitki örtüsünün azalması toprağın su tutma kapasitesini azaltır.

Günümüzün büyük sorunlarından olan erozyon (toprak kaybı) bitki sayısı artırılarak engellenmeye çalışılmaktadır. Çünkü bitkiler toprağın erozyonla aşınmasını engellemektedirler. Orman örtüsünün yok olması ise erozyonla toprak kaybını artırıcı etki yapacaktır.

Cevap – C








5.

Bir ekosistemdeki bir populasyonun,

I. kullandığı besin miktarının ortamda artması,

II. kullandığı besin çeşidinin ortamda azalması,

III. rekabete girdiği türlerin ortamda azalması

etkenlerinden hangileri, ekosistemin bu populasyonla ilgili taşıma kapasitesini artırır?

A) Yalnız I                  B) Yalnız III                  C) I ve II

D) I ve III                   E) I, II ve III

2002-ÖSS








5.

Populasyonun taşıma kapasitesi birim zamanda (bir döngü sürecinde) bulundurabileceği en fazla birey sayısıyla belirlenir. Bu kapasite populasyonu etkileyen iç ve dış faktörlerin olumlu etkileriyle artıp, olumsuz etkileriyle azalabilir. Örneğin yaşanılan ortamdaki besin miktarının artması bu kapasiteyi artırırken, besin miktarındaki azalma daha az bireyin yaşamasına neden olacağından kapasiteyi azaltır.

Her canlı türü farklı kaynaklar yönüyle diğer canlılarla rekabet halinde olabilir. Aynı kaynak yönüyle rekabet ortamdaki birey sayısını azaltabilir. Rekabetin ortadan kalkması veya azalması ise birey sayısının artmasına neden olur.

Cevap – D








6.

Doğada, bir besin ve enerji piramidinde bulunan canlılar arasındaki etkileşimle ilgili olarak, aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Üst basamağa doğru gidildikçe toplam birey sayısı azalır.

B) Bir basamaktaki canlıların tükettikleri enerji toplamı, bir üst basamaktakinden daha fazladır.

C) Bir basamaktaki türün birey sayısındaki artış, sadece alt basamaktaki enerji kaynağını etkiler.

D) Alt basamak bireylerinde depo edilen toplam enerji miktarı daha fazladır.

E) Enerji bir üst basamağa sadece besin yoluyla geçer.

 

2001-ÖSS








6.

Doğal bir ekosistemde bulunan besin ve enerji piramidi aşağıdaki şekilde gösterilebilir.



Böyle bir besin piramidinde üreticiden III. tüketiciye doğru ilerledikçe, kullanılabilir enerji miktarı ve biyokütle (toplam canlı ağırlığı) azalır.

Her kademedeki canlı, bir üst basamağa beslenme yoluyla enerji aktarımı yapar. Bu nedenle besin piramidinin her hangi bir katındaki azalma veya artma bütün katları etkiler.

Cevap – C








7.

Bir populasyonun birey sayısı, aşağıdaki büyüme eğrisinde görüldüğü gibi, I. zaman aralığında artmış, II. zaman aralığında ise azalmıştır.



Aşağıdakilerin hangisinde verilenler, birey sayısında iki zaman aralığında görülen bu değişmeleri doğrudan sağlayabilecek nedenler arasındadır?

 

I. zaman aralığında                                                           II. zaman aralığında

A) Avcı hayvan sayısının artması                     Populasyon dışına göçün azalması

B) Populasyon dışına göçün artması                Avcı hayvan sayısı azalması

C) Doğum oranının artması                                 Besin miktarının azalması

D) Avcı hayvan sayısının artması                    Hastalıkların azalması

 

E) Hastalıkların artması                                       Besin rekabetinin azalması

2000-ÖSS








7.

Populasyonlarda birey sayısının artış göstermesi doğumlar ve iç göçlerle sağlanır. Birey sayısının azalması ise ölümler ve dış göçlerle gerçekleşir.

Sorudaki grafiğin I. evresi populasyonun büyüdüğünü, II evresi ise küçüldüğünü gösterir.

I. evre için A, B, D ve E seçeneklerinde verilenlerin hiçbiri birey artışını sağlamaz.

Aynı şekilde, II. evre için birey azalmasını sağlayan tek durum C seçeneğinde verilmiştir.

Cevap – C








8.

İlkel bir hücreli (prokaryot) canlılarda, bazı sindirim enzimlerinin sentezlenmesinden sorumlu genler, gerek duyulduğunda aktif hale geçirilir.

Buna göre, hayatsal olayları için normal olarak glikoz (monosakkarit) kullanan bir bakteri türü, glikoz ve laktoz (disakkarit) içeren bir besi ortamına konulduğunda, belirli bir süre içinde populasyonun birey sayısındaki değişme aşağıdaki grafiklerden hangisindeki gibi olur?


1999-ÖSS








8.

Bakteri türü ilk önce ortamda hazır bulunan glikoz moleküllerini tüketecektir. Çünkü normal hayatsal olaylarda glikozu kullanan bir bakteridir.

Ortamdaki glikoz molekülleri tükenince, kısa bir süre (laktozu sindirebilecek enzimler sentezlenene kadar) birey sayısı sabit kalacaktır. Enzimler sentezlenince laktoz kullanılacağı için birey sayısı artmaya devam eder.

Cevap – A








9.

Belirli bir bölgede yaşayan bir hayvan populasyonunda birey sayısının zamanla azaldığı gözlenmiştir.

Aynı zaman dilimi içinde, ortamda, aşağıdaki grafiklerin hangisinde gösterilen değişmenin gerçekleşmesi, bu azalmanın nedeni olabilir?

 



 

1999-ÖSS








9.

Grafiklerde verilen bilgilere göre şu yorumları yapabiliriz:

–   Avcı sayısının azalması, bu populasyondaki birey (av) sayısının artmasını sağlar.

–   Besin miktarı artarsa birey sayısı artar.

–   Hastalıkların azalması da populasyondaki bireylerin sayısını artırır.

–   Populasyon içine göçler birey sayısını artırır.

–   Yaşam alanının küçülmesi ise, populasyondaki birey sayısının azalmasına neden olur. Çünkü rekabet başlar ve bazı bireyler ölür.

Cevap – D








10.

Canlılar, akrabalıklarına göre sınıflandırılırken, aralarıda sistematik özellikler bakımından en çok benzerlik olandan başlayarak daha az benzerlik olana doğru sıralama yapılır.



Yukarıdaki tabloda K, G, F, L, M türlerinin, temel 10 sistematik özellikten hangilerini taşıdıkları “+” işaretiyle gösterilmşitir.

Buna göre, K ye en yakın türler aşağıdakilerin hangisinde birlikte verilmiştir?

A) L ve M                    B) G ve L                     C) F ve M

D) F ve L                     E) G ve F

1997- ÖSS








10.

Tablodaki verilere göre, K türünün diğer türlerle olan benzer özellik sayıları şöyledir:

G türüyle 1, F türüyle 6, L türüyle 3 ve M türüyle 6 dır.

Buna göre, K ya en çok benzeyen türler M ve F dir. Çünkü her ikisinin de 6 şar özelliği ortaktır.

Cevap – C








11.

Aşağıdaki grafik, bir ekosistemde X, Y, Z türlerine ait böceklerin belirli sıcaklık aralıklarındaki populasyon büyüklüklerini göstermektedir.



Bu grafikteki bilgilere dayanarak, aşağıdaki yargılardan hangisine doğrudan varılamaz?

A) X ve Y türlerinin optimum sıcaklık değerleri birbirine yakındır.

B) Z türü, düşük sıcaklığa Y türünden daha dayanıklıdır.

C) X türünün populasyon büyüklüğünün en az olmasının nedeni, gelişmeye diğerlerinden daha yüksek sıcaklıkta başlamasıdır.

D) Y ve Z türleri en yüksek populasyon büyüklüğüne farklı sıcaklıklarda ulaşırlar.

E) X türü, yüksek sıcaklığa Y ve Z türlerinden daha dayanıklıdır.

1997-ÖSS 








11.

Bu soru, güzel bir grafik – yorum sorusudur. Önceden bir bilgi bilmeyi gerektirmez.

A) Z türü optimum 25 °C de gelişirken, Y türü 35-40 °C ler arasında, X türü ise 35 °C de optimum gelişme gösterir.

B) Türlerin düşük sıcaklığa dayanma bakımından sıralanışı
Z > Y > X şeklindedir.

D) Her üç türün, en fazla geliştiği sıcaklıklar farklıdır.
Z için 23 °C, X için 35 °C ve Y için 38 °C dir.

E) Sıcaklığa en dayanıklı olan X türüdür. Çünkü 42 °C ye kadar toleransı vardır. En dayanıksız ise Z türüdür. 32 °C de hepsi ölmektedir.

C) X türünün birey sayısına en az olması, sıcaklığın haricindeki faktörlere bağlıdır.
Daha yüksek sıcaklıkta gelişmeye başlamış olması buna sebep olmaz.

Ortamın diğer şartları uygun olursa, birey sayısı, 35 °C civarında daha yüksek olabilir.

Cevap – C








12.

 

Bir likeni oluşturan alg ve mantarların normal gelişme eğrilerinin aşağıdakilerden hangisi gibi olması beklenir?

(—– : Alg gelişme eğrisini göstermektedir.)

(—– : Mantar gelişme eğrisini göstermektedir.)

 


1996-ÖSS








12.

Liken birliğini oluşturan alg ve mantar türleri mutualist (karşılıklı faydalanarak) yaşamaktadır. Birisi gelişip çoğalıyorsa, diğeri de gelişip çoğalır. Birisinde meydana gelen bir azalma diğerinde de azalmaya neden olur.

Bunu gösteren en uygun grafik A seçeneğindeki gibidir.

Cevap – A









Hiç yorum yok:

Yorum Gönder