Kalıtım Çıkmış Sorular ve Çözümleri

Kalıtım  ile ilgili Çıkmış Sorular ve Çözümleri:
Kalıtım (Çaprazlamalar, Mendel Kuralları ve Kalıtsal Kavramlar) konusuna  hakim olmak ve sınavlarda daha çok iyi bir sonuç almanız için sayfamızda Kalıtım ile ilgili geçmiş yıllarda YGS, LYS, ÖSS, ÖSS-2, ÖYS'de Çıkmış Sorular ve Çözümlerini bir araya getirdik. Derscalisiyorum.com Türkiye'nin En Büyük Eğitim Portalı.

Kalıtım 

1.

Tavuklara ait, şekildeki soyağacında bireyler numaralarla belirtilmiştir.



Buna göre, yukarıda verilen bireyler arasındaki çiftleşmelerin hangisinde saf döl elde etme olasılığı en yüksektir?

A) 1 ile 6                     B) 3 ile 9                     C) 4 ile 7

D) 4 ile 10                   E) 5 ile 7

 1988-ÖSS

1.

Bir soyağacına dışardan katılan bireylerin daha yukarıda olanlarla biyolojik akrabalığı yoktur. Tavuklara ait bu soyağacında, 9 numaralı birey soyağacına dışardan katılmıştır. Bunun için 3 numaralı bireyle kalıtsal benzerliği en azdır.

Aynı durum A seçeneğinde verilen 1 ve 6 numaralı bireyler için de geçerlidir. Kalan üç seçenekteki eşleştirmeleri kalıtsal benzerliği en fazla olandan en az olana doğru
C > E > D olarak sıralayabiliriz. Buna göre C seçeneğinde verilen 4 ve 7 numaralı bireyler çiftleştirilirse saf döllerin oluşma şansı en fazla olur.

Cevap – C

---

2.

Bir canlıdaki herhangi bir özelliğin kalıtsal olduğu aşağıdakilerden hangisiyle anlaşılır?

A) Canlının bazı döllerinde ortaya çıkmasıyla

B) Ortam koşullarından etkilenmesiyle

C) Canlının yaşama şansını arttırmasıyla

D) Canlının üreme zamanını kısıtlamasıyla

E) Canlının yaşamı boyunca devam etmesiyle

1982-ÖSS

2.

Bir özelliğin kalıtsal olması için kalıtılması gerekir, yani sadece o bireyde değil, ondan meydana gelen bazı döllerde de görülmelidir.

B, C, D ve E seçeneklerinde verilen durumlar çevresel etkilerle (modifikasyon) sağlanabilir. Ama bunlar nesillere geçmez.

Cevap –A

---

3.

Karanlıkta çimlendirilen ve yetiştirilen mısır fidelerinde klorofil pigmentinin oluşmadığı bilinmektedir.

Bu şekilde yetiştirilen fideler ışığa çıkarıldığında, aynı koşullarda, bir grubun yeşil renk aldığı, ikinci grubun ise yeşil renk alamayarak bir süre sonra öldüğü görülmüştür.

Bu olay aşağıdaki durumlardan hangisi ile açıklanabilir?

A) İkinci gruptakilerin ışık koşulunun değişkenliğine dayanıksız olması

B) Bitkilerde klorofil sentezinin yalnızca ışık faktöründen etkilenmesi

C) Klorofil sentezinin kalıtım ve çevre faktörleriyle belirlenmesi

D) Işık dışındaki çevresel faktörlerin de klorofil sentezinde etkili olabilmesi

E) Klorofil oluşmasını yalnızca genlerin kontrol etmesi

1987-ÖSS

3.

Klorofilin sentezlenebilmesi için hem klorofil geninin olması, hem de ortamın ışıklı olması gerekir. Karanlıkta çimlendirilerek ışıklı ortama çıkarılan fidelerden yeşil renk oluşturabilenler klorofil geni taşımaktadır. Yeşil renk oluşturamayanlar için ortamın ışıklı olması yetmez. Çünkü bunlarda mutasyon sonucu klorofil geni özelliğini kaybetmiştir. Böyle bitkiler çeneklerindeki besin bitince ölürler. Bunlara albino (pigmentsiz) denir.

Sonuç olarak, bitkilerin klorofil sentezlemesi hem kalıtımın hem de çevrenin etkisiyle ortaya çıkar.

Cevap – C

---

4.

Aşağıdaki soyağacında, çekinik genle yavru döle geçen bir özelliğin bireylerdeki dağılımı verilmiştir. Siyah renkle gösterilen bireylerde bu özellik ortaya çıkmıştır.



Soyağacındaki bireylerden hangisinin, bu özellik bakımından heterozigot olup olmadığı kesin olarak belirlenemez?

 

A) 1             B) 2             C) 3             D) 4             E) 5

1989-ÖSS

4.

Soyağacındaki siyah bireyler bu çekinik karakteri fenotiplerinde gösterdiklerine göre, homozigot resesif genotiplidirler. Bu bireylerin hem anne hem babasında çekinik gen vardır.

Buna göre; 1, 2, 3 ve 4 numaralı bireylerin fenotipi baskındır ama çekinik gen taşırlar (heterozigotturlar). Ama 5 numaralı birey homozigot da olabilir, heterozigot da olabilir.

Cevap – E

---

5.

Aşağıdakilerden hangisi, aynı türün bireyleri arasında, sadece kalıtsal özelliklere bağlı olarak ortaya çıkan bir farklılıktır?

A) İnsanların, her bir hastalık etkenine özgü olan farklı bağışıklık tepkileri vermesi

B) Spor yapan kimselerin kaslarının farklı gelişmeler göstermesi

C) Larva dönemindeki beslenmeye göre ana arının işçi arılardan farklı gelişmesi

D) İstiridyelerin yapıştıkları yerin biçimine uygun olarak farklı kabuk şekillerine sahip olmaları

E) Ağaçların rüzgar alma yönüne uygun olarak, farklı biçimlerde gelişmesi

1992-ÖSS

5.

Bu soruda diğer sorulardan farklı olarak, sadece genetik etki aranmaktadır. Yani sorunun cevabında modifikasyon etkisi olmamalıdır. B, C, D ve E seçeneklerinde anlatılan durumların hepsi çevresel etkilerle ortaya çıkmaktadır.

A seçeneğinde verilen, her hastalık etkenine karşı ayrı bir bağışıklık tepkisi oluşturulması kalıtsaldır. Çünkü bu bağışıklık tepkileri antikorlardır. Antikorlar protein yapıdadır. Her protein ayrı bir gen tarafından sentezlenir.

Cevap – A

---

6.

Karıncalarda, döllenmiş yumurtalardan oluşan larvaların farklı beslenmelerine bağlı olarak kraliçe ya da işçi bireyler gelişir.

Yukarıdaki olay, türlerin bireyleri arasındaki farklılaşmalara neden olan bir duruma örnektir.

Aşağıdakilerden hangisi aynı duruma ait bir örnek değildir?

A) İstiridyelerin yapıştığı yere bağlı olarak değişik kabuk şekilleri kazanması

B) Bir ortamda, bir tek bireyden üreyen terliksi hayvanların boylarının birbirinden farklı olması

C) Çuha çiçeğinin düşük sıcaklıkta yetiştirildiğinde kırmızı, yüksek sıcaklıkta yetiştirildiğinde ise beyaz olması

D) Düşük sıcaklıkta yetiştirilen sirke sineklerinde yavruların düz kanatlı, yüksek sıcaklıkta yetiştirilenlerde ise kıvrık kanatlı olması

E) Bukalemunun üzerinde bulunduğu yerin rengine göre renk değiştirmesi

1993-ÖSS

6.

Karıncalardan döllenmiş yumurtalar dişi larvaları oluştururlar. Çünkü erkekler yumurtanın döllenme olmadan gelişmesiyle meydana gelirler (partenogenez).

Döllenmiş yumurtadan oluşan larvaların kraliçe veya işçi olarak gelişmesi ise, tamamen şansa kalmıştır. Çünkü bunu beslenme farkı belirler. Bu duruma modifikasyon denir. Sadece ortam şartları canlının dış görünüşünü belirler.

Seçenekler arasında bu duruma örnek olmayan E seçeneğidir. Çünkü, bukalemunun üzerinde bulunduğu ortamın rengini alması sadece bir bireyin özelliği değil, bu türün genel özelliğidir. Ayrıca bu özellik kalıtsaldır.

A, B, C, ve D seçeneklerindeki özelliklerin her biri ortam şartlarının etkisiyle ortaya çıkar, gelecek döllere geçmez.

Cevap – E

---

7.

F, G, ve H ailelerine ait aşağıdaki soyağaçlarında on üç birey numaralarla belirtilmiştir.



 

Buna göre, yukarıdakilerin hangisinde verilen bireyler arasında kalıtsal olan bir akrabalık ilişkisi yoktur?

A) 2 ve 13                    B) 4 ve 12                    C) 5 ve 9

D) 7 ve 10                    E) 8 ve 11

1990-ÖSS

7.

G ailesinde 6 ve H ailesinde 10 numaralı bireyler soy ağacına dışardan katılmıştır. Bundan dolayı bu iki bireyen kendilerinden önceki bireylerle kalıtsal benzerliği yoktur. D seçeneğinde de buna örnek verilmiştir. Diğer seçeneklerdeki bireyler farklı oranlarda kalıtsal akrabalık gösterirler.

Cevap – D

---

8.

Genotipi “Kk NN tt Hh X^A X^a” olan bir memeli hayvanın yumurtası, aşağıda genotipi verilen spermlerden hangisiyle döllenirse, fenotipi “K_, N_, T_, hh, X^a_” olan erkek bir yavru meydana gelir?

A) K, N, T, h, X^A

B) k, N, t, h, Y

C) K, n, T, h, X^A

D) K, N, t, h, Y

E) k, n, T, h, Y

1996-ÖSS

8.

Genotipi verilen memeli dişisinden “K–, N–, T–, hh, X^a” fenotipli bir erkek yavrunun oluşabilmesi için;

I. Spermde Y kromozomu olmalıdır.

II. Spermde T geni olmalıdır.

III. Spermde h geni olmalıdır.

Bu üç şartı da sağlayan sperm E seçeneğinde verilmiştir.

Cevap – E

---

9.

Canlılardaki bütün özelliklerin genlerle konrol edildiği ve her genin belirli bir özellikten sorumlu olduğu bilinmektedir.

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi, “Kromozomlar birden fazla gen taşır.” hipotezine bir kanıt olabilir?

A) Eşey hücrelerinde, genelde, türe özgü kromozom sayısının yarısı kadar kromozom bulunur.

B) Bir kromozom üzerindeki bir genin aleli (eşi), o kromozomun homoloğunda (eşinde) yer alır.

C) Bazı canlılarda, türe özgü sayıdan daha fazla kromozom bulunur.

D) Eşey kromozomlarında eşeysel özelliklerden başka özelliklerde taşınır.

E) Döllenme sonucu oluşan zigotta, alel (eş) genler bir araya gelir.

1997-ÖSS

9.

Bu sorunun seçeneklerinden A ve C de kromozom sayısı ve değişiklikleri ifade edilmektedir. B ve E seçenekleri ise, bir kromozomda çok sayıda gen bulunduğunu değil, bir genin alelinin (eşinin) durumunu ifade eder.

Eşey kromozomlarının asıl görevi, cinsiyetin, oluşmasını sağlayan genleri taşımaktır. Aynı kromozomlarda başka özellikleri de taşınıyorsa, birden fazla gen bulunuyor demektir. Böyle genlere bağlı genler denir.

Cevap – D

---

10.

Embriyonal gelişmeleri için uygun çevre sıcaklığı 20-30 °C olan bir çekirge populasyonunda, sıcaklık ile gen ve enzim kontrolünde olan türe özgü beneklenme arasındaki ilişki araştırılmış ve aşağıdaki veriler elde edilmiştir:

•   Türe özgü normal benekli ergin bireylerin yumurtalarından, 15 °C sıcaklıkta ergine kadar gelişen çekirgelerde türe özgü beneklenme gerçekleşmemiştir.

Türe özgü beneklenmenin gerçekleşmediği bu çekirgelerin yumurtaları, 25 °C sıcaklıkta ergine kadar geliştiğinde ise türe özgü normal beneklenme gerçekleşmiştir.

•   Türe özgü normal benekli ergin bireylerin yumurtalarından, 35 °C sıcaklıkta ergine kadar gelişen çekirgelerde aşırı beneklenme gerçekleşmiştir.

Bu aşırı benekli çekirgelerin yumurtalarından 25 °C sıcaklıkta ergine kadar gelişen bireylerde de aşırı beneklenme gerçekleşmiştir.

Bu verilere göre, vücudun beneklenmesiyle ilgili,

I. Normalden düşük sıcaklık, beneklenmeyi kontrol eden gende değişmeye (mutasyona) neden olmuştur.

II. Normalden düşük sıcaklıkta, beneklenmeyle ilgili enzim çalışmamıştır.

III. Normalden yüksek sıcaklık, beneklenmeyi kontrol eden gende değişmeye (mutasyona) neden olmuştur.

yargılarından hangilerine varılabilir?

A) Yalnız I                 B) Yalnız II                 C) Yalnız III

D) I ve III                  E) II ve III

2000-ÖSS

10.

Hayvanın beneklenme geni olsa bile, bu özelliğin ortaya çıkması için ortam sıcaklığının 25°C nin üzerinde olması gerekir. Beneklenme özelliğinin uygun olmayan şartlarda kaybolmadığı (modifikasyon olmadığı) ilk açıklamanın ikinci paragrafından anlaşılıyor.

Normalden daha yüksek sıcaklıklarda aşırı beneklenme olmakta, bu durum normal sıcaklıkta gelişen yeni bireylerde devam etmektedir. Demek ki, yüksek sıcaklıkta beneklenme geni mutasyona uğramış ve aşırı beneklenme geni halinde gelmiştir.

Cevap – E

---

11.

Bir ailede anne, A özelliği bakımından baskın fenotiptedir ve bu özelliğin çekinik genini de taşımaktadır (heterozigot).

Babanın genotipi aşağıdakilerin hangisindeki gibi olursa, çocukların fenotipinde bu çekinik özellik kesinlikle görülmez?

A) AA                             B) Aa                             C) aa

D) XAY                          E) XaY

2000-ÖSS 

11.

Soruda verildiğine göre, annenin genotipi “Aa” şeklindedir.
Bu anneden çekinik fentipte çocuğun oluşabilmesi için babanın çekinik geni bulundurması gerekir. buna göre B ve C seçenekleri bu durumu sağlar.

Eğer bu karekter X kromozomu üzerinde taşınıyor ise, D ve E seçeneklerindeki babalardan da çekinik çocuk oluşabilir.

Ancak AA genotipi bir baba çekinik gen taşımadığı için, çekinik fenotipte bir çocuk meydana getirilemez.

Cevap – A

---

12.

Aynı türün bireyleri arasında görülen farklılıklar iki biçimde olabilir. Bunlardan modifikasyon, çevre koşullarının etkisiyle ortaya çıkar ve kalıtsal değildir. Varyasyon ise, bireylerin kalıtsal yapısındaki farklılıklardan kaynaklanır.

Buna göre, modifikasyon ve varyasyonla ilgili,

1.  Bütünüyle siyah renkli bir dişi kedinin bir seferde doğan üç yavrusundan birinin beyaz, birinin gri, birinin de siyah-beyaz benekli olması.

2.  Doğduklardında birbirinden ayrılarak farklı ortamlarda yetiştirilen tek yumurta ikizlerinin, boylarının farklı olması.

3.  Bir çuhaçiçeği türünün 30 °C tan düşük sıcaklıkta gelişmesi durumunda, çiçeklerin kırmızı renkli; 30 °C tan yüksek sıcaklıkta gelişmesi durumunda ise beyaz renkli olması.

4.  Renklenmeleri (pigmentasyonu) normal olan ana-babadan, albino özellikte çocuğun olması.

örnekleri aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak gruplandırılmıştır?

	Modifikasyon	Varyasyon
A)	3	1, 2, 4
B)	1, 4	2, 3
C)	2, 3	1, 4
D)	2, 4	1, 3
E)	1, 2, 3	4

2002-ÖSS

12.

Modifikasyon ve kalıtsal varyasyonun tanımları sorunun öncülünde verilmiştir. Bu tanımlara göre, kalıtsal yapısı aynı olan tek yumurta ikizlerinin yaşadıkları çevreye göre farklı boylarda olması ve çuha çiçeğinde sıcaklığa bağlı olarak aynı bitkinin farklı renklerde çiçek açması birer modifikasyon örneğidir.

Siyah renkli bir dişi kediden, farklı renklerde yavruların oluşması kalıtsal bir durumdur. Çünkü tüy rengi farklı genler tarafından belirlenir.

Aynı şekilde, renk pigmenti bulunan anne ve babadan, albino (pigmentsiz) çocukların oluşması (bu durumda anne ve baba heterozigottur ve çocuklarında iki çekinik gen bir araya gelmiştir) kalıtımla sağlanır.

Cevap – C

---

13.

Bazı sirke sinekleri kıvrık kanatlı olup, kalıtsal yapıları (genotipleri aynı) olan kıvrık kanatlı bireylerle yapılan deneyler şu sonuçları vermiştir:

I. 25°C sıcaklıkta yetiştirilen kıvrık kanatlı sineklerden kıvrık kanatlı yavrular oluşmaktadır.

II. 16°C sıcaklıkta yetiştirilen kıvrık kanatlı sineklerin, yavruları düz kanatlı olmaktadır.

III. 16°C sıcaklıkta oluşan düz kanatlı yavrular 25°C de yetiştirilince kıvrık, 16°C de yetiştirilince düz kanatlı yavrular vermektedir.

Bu bulgular aşağıdakilerden hangisini desteklemektedir?

A) Çevrenin etkisiyle kalıtsal özellikler değişmez.

B) Bir canlının dış görünüşü sadece kalıtım öğelerinin ürünüdür.

C) Bir canlının gözlenen özellikleri kalıtım ve çevrenin etkileşiminin ürünüdür.

D) Çevrenin sıcaklığı canlılarda mutasyon meydana getirebilir.

E) Çevre koşulları canlıların kalıtımını değiştirir.

1981-ÖSS

13.

Sirke sineğinde kanatların kıvrık olması kalıtsal bir karakterdir.

Anlatılan üç olaydan çıkarılan sonuca göre, bu karakterin canlının dış görünüşünde belirebilmesi için, embriyo halindeyken yetiştiği ortamın sıcaklığı 25°C nin üzerinde olmalıdır. O halde bazı özelliklerin fenotipte ortaya çıkmasında çevre şartlarının da önemli rolü vardır.

Bu çevresel etki genlerin yapısını değiştirmez. Bunun için kalıtsal özellik kazanmaz. Böyle çevresel etkiler sonucu ortaya çıkan özelliklere modifikasyon denir. Sadece o bireye özgüdür.

Cevap – C

---