İstanbul Boğazı nı Birleştirecek Tüp Geçit Projeleri 1,5 Asır Önce Yapılmıştı

Proje sahibi benim ATAM

Sultan İkinci Abdülhamid Han'ın ''Tünel-i Bahrî'' (Tüp Geçit) Projesi

İstanbul'da ulaşım, tarih boyunca hep büyük bir mesele olarak gündemde kalmıştır. İki kıtayı ayıran boğazın bir şekilde geçirilmesi bu meselenin odak noktasını teşkil etmiştir. Haliç kısmında ulaşım daha az maliyete sahip gemi ve köprülerle sağlanmışsa da boğaz kısmında ulaşım bu kadar kolay olmamıştır. Buharlı gemilerin devreye girmesiyle bir nebze rahatlayan boğaz ulaşımı, daha sonraları demiryolu ve kara vasıtalarının artmasıyla köprü ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Bu sebeple boğazın iki yakasını birbirine bağlayacak köprü ve tünel(tüp geçit) çalışmaları tarih boyunca ve bilhassa son yüzyılda gündemden hiç düşmemiştir.

İlk Köprü Projesi

Bu çalışmaların ilki, köprü olarak 1500 yıllarında Leonardo da Vinci tarafından Sultan İkinci Bayezid Han'a sunulmuştur.Bu projede Haliç üzerine bir köprü düşünülmüş,ayrıca bir açılır kapanır köprünün de Boğaz'a yapılması teklif edilmiştir.Uzun yıllar böyle bir proje hayata geçmemiş,ancak 1836 yılına gelindiğinde Haliç'te ilk köprü hizmete girmiştir.

İstanbul Boğazı'nı Birleştirecek Tüp Geçit Projeleri 1,5 Asır Önce Yapılmıştı

Köprü projelerinden başka Osmanlı Devleti'nde deniz içinden ulaşımı sağlayacak çalışmalar da yapılmış,Sarayburnu ile Üsküdar arasında bir tüp geçit(tünel-i bahrî, cisr-i enbûbî) inşaası için çok sayıda proje çizilmiştir.

Arşivlerimizde bulunan ilk tüp geçiit projesi teklifi, Galata ve Pera arasındaki tünelin mühendisi Euqene Henri Gavand tarafından yapılmıştır. Henri Gavand, şimdiki Karaköy-Galata tüneli işletmeye açıldıktan bir sene sonra, 1876'da Osmanlı hükümetine Boğaziçi'nde, Sarayburnu ve Üsküdar arasında bir tüp geçit projesi sunmuştur.

Sarayburnu-Üsküdar arasının tüp geçitle bağlanması için ikinci proje ise 1891 yılında Fransız S.Preault tarafından sunulmuştur.

Sultan İkinci Abdülhamid Han'ın ''Tünel-i Bahrî'' (Tüp Geçit) Projesi

Üçüncü bir proje olarak yine Sultan İkinci Abdülhamid Han zamanında,Üsküdar ile Sarayburnu arasına bir tüp geçit yapılması yenidenn ele alınmış,üç Amerikalı mühendis,Frederic E. Strom,Frank T. Lindman ve John A. Hilliker taraflarından yeni bir proje hazırlanmıştır.

Tüp geçit projesi,Sultan İkinci Abdülhamid Han'ın büyük bir fedekarlıkla yürüttüğü imar faaliyetlerinin bir devamı olan, fakat tahttan indirilmesiyle yarıda kalan birçok projeden sadece birisidir.

Bu projelerden de görülecektir ki yapımı devam eden tüp geçit projesini Osmanlı Devleti bir buçuk asra yakın bir zaman öncesinden yaptırmıştır.

Kaynak:Boğaziçi'ne Tüp Geçit;Sultan İkinci Abdülhamid Han'ın Tüp Geçit(Tünel-i Bahrî) Projeleri,Ömer Faruk Yılmaz,2010