AİLE PLANLAMASI

II. AİLE PLANLAMASI
1. Aile Planlamasının Tanımı
Ailelerin istedikleri zaman ve bakabilecekleri sayıda çocuk sahibi olabilmeleri için yürütülen çalışmalara, aile planlaması adı verilir (Resim 5.4). Aile planlaması hizmetleri ile hem istenmeyen gebelikleri engellemek hem de doğumlar arasındaki süreyi uzatmak mümkündür. Böylece aşırı doğurganlık önlenerek anne ve çocuk sağlığı korunmuş olur. Aile planlaması uygulamaları içinde bir diğeri de çocuk sahibi olamayan çiftlerin, çocuk sahibi olabilmeleri için alınan önlemlerdir. Aile planlaması, ana çocuk sağlığı, aile sağlığı ve toplum sağlığı için üzerinde titizlikle durulması gereken bir konudur. Çok eski çağlardan beri düşünülmesine rağmen, 1880'lerden sonra, önce Avrupa'da olmak üzere bilinçli aile planlaması çalışmaları başlamıştır. Özellikle İkinci Dünya Savaşından sonra birçok ülkede örgütlü olarak aile planlaması uygulamaları başlamıştır. Japonya ve Hindistan gibi bazı ülkeler, aile planlaması uygulamalarını bir devlet politikası hâlinde kabul etmişlerdir. Ülkemizde ise 1923'ten itibaren başlayan aile planlaması uygulamaları, 1965'ten sonra daha geliştirilmiş; ancak henüz istenen düzeye ulaşamamıştır. 1993 yılı verilerine göre gebelikten korunması gereken her 100 kadından biri, herhangi bir aile planlaması yöntemini kullanmaktadır. Oysa, ingiltere'de bu oran % 83'tür. (T.C. Sağlık Bakanlığı).
Aile planlaması kavramı, sık sık nüfus planlaması veya nüfus kontrolü kavramları ile karıştırılır. Aile planlaması, ihtiyacı olan çiftlerin gönüllü katılımı ile gerçekleşebilir. Nüfus planlaması ise, hızlı nüfus artışı gösteren ülkelerde, çeşitli önlemler alarak aşırı doğurganlığın önlenmesi ya da nüfus artış hızı düşük ülkelerde doğum oranını arttırmaya yönelik teşvik edici önlemler alınması anlamını taşır. Doğum kontrolü kavramı ise gebeliği önleyici yöntemler ve sürekli kısırlaştırma tekniklerinin uygulanması ile doğumların önlenmesidir. Yani aile planlaması, gönüllü katılım esasına dayanırken, nüfus kontrolü ve doğum kontrolü sert ve yaptırımcı önlemlere dayanır.
Şekil 5.1 Sık aralıklarla çok doğum yapılması anne ve çocuk sağlığını etkilemektedir.