GEBELİK DÖNEMİ

a. GEBELİK DÖNEMİ
Erkek üreme hücresi olan spermin, kadın üreme hücresi olan yumurta (ovum) ile birleşerek döllenmesinden, doğuma dek geçen süre gebelik adını alır. Gebelik dönemi ana sağlığını etkileyen en önemli faktörlerdendir.
Ergenlik döneminden itibaren kadınlarda ortalama 28 günde bir (22-35 gün) 3 ilâ 7 gün kadar süren âdet kanamaları olur. Bir âdet kanamasından hemen sonra rahim içi dokusu, hormonların etkisi ile olası bir gebelik için hazırlanır. Âdet kanamasının başlangıcından ortalama 14 gün sonra yumurtalıkların birinden olgunlaşmış yumurta hücresi bırakılır. Eğer yumurta hücresi döllenmezse bırakıldıktan yaklaşık 14 gün sonra rahim içi dokusuyla birlikte kanama (aybaşı, regl) ile atılır. Bu olaylar âdet döngüsü adını alır ve âdetten kesilene (menopoz) kadar her ay devam eder. Âdetten kesilme yaşı, kadından kadına değişmekle birlikte Türk toplumu için 45- 49 yaş arasıdır. Âdetten kesildikten sonra yumurta hücresi bırakılmadığından gebelik ihtimali ortadan kalkar.
Kadının yumurtlama döneminden hemen sonra yumurtanın erkek üreme hücresi olan spermlerden biri ile birleşmesi durumunda döllenmeden söz edilir. Bu birleşme sonunda oluşan zigot yumurtalık kanalından rahme doğru ilerler. Embriyo rahme ulaştıktan sonra hazırlanan yumuşak ve bol damarlı dokuya yerleşir. Burada gelişmesine devam eder. Gebelik süresince hormonların etkisiyle âdet kanaması oluşmaz ve rahim içi dokusu bozulmaz.
Kadının döllenme borusundaki yumurtayı, spermin döllemesiyle gebelik başlar. Gebeliğin normal süresi ortalama 280 gün (40 hafta)dür. Bu süre içinde rahim içinde bir kese oluşur. Anne karnındaki fetüs, damarlı bir doku olan plasentaya (eş) göbek kordonu aracılığı ile bağlıdır. Plasenta, anneden bebeğe gerekli maddelerin geçişini sağlar. Fetüsü saran kese içinde amniyon sıvısı denen bir sıvı bulunur; fetüs bu sıvı içinde yüzer.

Resim 5.5 Gebeliğin ortaya çıkmasıyla birlikte kadınlarda birçok değişiklikler olur.

Sistemik hastalıklar: Kalp, şeker, tüberküloz, böbrek yetmezliği gibi hastalıklar.

Resim 5.6 Gebeliğin izlenmesinde ultrason görüntülerinden yararlanılır.

1. Gebelik belirtileri
Gebeliğin oluşması ile birlikte kadınlarda birçok değişiklikler ortaya çıkar (Resim 5.5). Bu belirtiler şunlardır:
• Âdet kanamasının olmaması
•Bulantı ve kusma
•Memelerdeki büyüme, dolgunluk ve duyarlılık
•Meme uçlarındaki kahverengi halkanın büyümesi ve koyulaşması, üzerinde kabarcıklar belirmesi
•Deri renginin koyulaşması
•3. aydan sonra karında büyüme
•4. aydan sonra bebek hareketlerinin hissedilmesi
•Büyüyen rahmin idrar torbasına baskısı sonucu sık idrara çıkma. Bu belirtilerin büyük bir kısmı gebeliği düşündürmekle birlikte kesin olarak gebelik tanısı için bazı tetkikler yapılması gerekir.

Bunlardan başlıcaları şunlardır:
•İdrar ve kanda hormon tetkiki
•Ultrasonografi (Resim 5.6)
•Çocuğun kalp seslerinin alet yardımı ile duyulması